18‒19 mars 2016, Berat – Njohuritë e të rinjve shqiptarë për të shkuarën komuniste të vendit të tyre u vunë sërish në pikëpyetje nga IDMC me shtrirjen e projektit Memory Alive në një qytet tjetër të Shqipërisë. Pas diskutimeve të suksesshme me të rinjtë e gjimnazit "Çajupi" dhe "Sami Frashëri" në Tiranë dhe të Universitetit "Luigj Gurakuqi" në Shkodër, Memory Alive e zgjeroi aktivitetin e tij edhe në Berat, qyteti shqiptar që është pjesë e listës së Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s prej vitit 2008.

Sot, dokumentari Kujtesa e një vendi që harroi të harronte u shfaq te salla e konferencës së Universitetit të Beratit me pjesëmarrjen e mbi 120 personave, mes të cilëve të rinj (studentë dhe nxënës), të moshuar dhe përfaqësues nga Bashkia e Beratit. Para shfaqjes së filmit, eksperienca gjermane u soll në fokus nga z. Walter Glos, drejtues i fondacionit gjerman Konrad Adenauer në Shqipëri. Gjithashtu, kryetari i Bashkisë së Beratit, z. Petrit Sinaj, theksoi rëndësinë e madhe të këtyre aktiviteteve për mbajtjen gjallë të kujtesës kolektive, duke pranuar se pavarësisht përpjekjeve të Beratit për t'u ballafaquar me të shkuarën, akoma duhet punuar në këtë aspekt.

Shfaqja e filmit u ndoq nga diskutimi me temë "Unë isha atje!", me të ftuar znj. Vera Bekteshi dhe z. Gëzim Peshkëpia, dëshmitarë të diktaturës. U arrit në përfundimin se marrëdhënia e të rinjve me njohjen e komunizmit nuk është në nivelet e duhura, duke krijuar hapësira edhe për një nostalgji të pakuptueshme të të rinjve për diktaturën. Ndër faktorët që kanë ndikuar për krijimin e këtyre raporteve shqetësuese u pa mungesa e theksuar e njohurive në shkolla për regjimin totalitar në Shqipëri dhe u theksua nevoja e domosdoshme e rishikimit në mënyrë të kujdesshme të kurrikulës mësimore.

Më pas, aktiviteti u shoqërua me një vizitë në vendet e kujtesës, ku u diskutua për Beratin midis të Shkuarës dhe të Tashmes. Një specialist i trashëgimisë kulturore në Bashkinë e Beratit tregoi historinë e bulevardit "Republika", kishave, xhamive dhe kalasë gjatë diktaturës, si pjesë të rëndësishme të trashëgimisë kulturore të qytetit të Beratit.

Të ftuar:

Gëzim Peshkëpia lindur në Tiranë në vitin 1940, ish-i burgosur politik, i dënuar 8 vjet për "agjitacion e propagandë në fushën e artit e të kulturës". Në vitin 1951, babai i tij, z. Manush Peshkëpia, u pushkatua pa gjyq së bashku me 21 intelektualë të tjerë, për incidentin e bombës në Ambasadën Sovjetike. Në vitin 1990, ai arratiset së bashku me familjen e tij në Soest, Gjermani. Është anëtar i bordit drejtues të Institutit të Studimeve të Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit në Shqipëri (ISKK).

Vera Bekteshi lindur dhe rritur në Tiranë në të ashtuquajturin Bllok të Udhëheqjes, si vajzë e njërit prej ushtarakëve të lartë të asaj kohe, ish- drejtues komunist në Shkodër gjatë luftës, Sadik Bekteshit. Më 1969-ën mbaroi studimet në Degën e Fizikës te Universiteti i Tiranës, ku dha mësim si pedagoge deri në spastrimet e mëdha të Enver Hoxhës mbi ushtarakët e lartë në vitin 1974, në kuadrin e të ashtuquajturës Fshesë e Hekurt. Në këtë kohë ajo divorcohet, dhe divorci shoqërohet me internim, me humbjen e profesionit dhe të drejtat më elementare, më pas me arrestimin e babait dhe vuajtje pa fund. Për gati 16 vjet, Vera jetoi e izoluar së bashku me familjen e saj në Kutalli e Vodëz të Beratit në kushtet e diskriminimit shoqëror dhe varfërisë ekstreme.

Eno Popi, moderator në TV.

28‒29 prill 2016, Gjirokastër – Pas shfaqjes disa herë në Tiranë, pastaj në Shkodër dhe Berat, dokumentari Kujtesa e një vendi që harroi të harronte, realizuar nga të rinjtë mbi njohuritë që ata kanë mbi diktaturën shqiptare, u shfaq më 9 prill në qytetin e Gjirokastrës. Aktiviteti u përshëndet nga drejtuesja e IDMC-së, znj. Jonila Godole, dhe nga z. Jorgo Masho, përfaqësues i shoqatës së ish të përndjekurve të Gjirokastrës.

Për të njohur nga afër përvojën njerëzore në diktaturë, të rinjtë biseduan me znj. Arjeta Kokalari, mbesa e disidentes Musine Kokalari, dhe z. Gëzim Peshkëpia, ish i burgosur politik. Diskutimi midis të ftuarve dhe të pranishmëve u moderua nga shkrimtari Parid Teferiçi. Takimi në Gjirokastër u shoqërua me diskutime dhe debate të forta, të cilat lidheshin kryesisht me figurën e diktatorit Enver Hoxha dhe rolin e tij gjatë regjimit totalitar në Shqipëri deri në vitin 1990. Nga diskutimet u vu në pah se të rinjtë e njohin shumë pak të shkuarën dhe se shoqëria, familja dhe shkolla nuk i kanë ndihmuar ata aq sa duhet për ta zbardhur këtë pjesë të errët të historisë shqiptare.

Më pas, aktiviteti u ndoq me një vizitë në vendet e kujtesës në Gjirokastër: Muzeu "Musine Kokalari" dhe kalaja e Gjirokastrës (ish-burgu i qytetit). Muzeu Kokalari ka pësuar dëme të mëdha pas djegies së tij dhe administratorja, Arjeta Kokalari, shpreson të rikonstruktohet sa më shpejt e të kthehet në një muze të vërtetë kujtese, të forcës dhe të rezistencës së disidentes Musine Kokalari ndaj regjimit të ashpër totalitar shqiptar.

Të ftuar:

Arjeta Kokalari mbesa e disidentes Musine Kokalari, konsideruar si kundërshtare e regjimit komunist, u dënua me 20 vjet burg dhe më pas u internua për 22 vjet të tjerë në Rrëshen, ku vdiq në vitin 1983.

Gëzim Peshkëpia lindur në Tiranë në vitin 1940, ish-i burgosur politik, i dënuar 8 vjet për "agjitacion e propagandë në fushën e artit e të kulturës". Në vitin 1951, babai i tij, z. Manush Peshkëpia, u pushkatua pa gjyq së bashku me 21 intelektualë të tjerë, për incidentin e bombës në Ambasadën Sovjetike. Në vitin 1990, ai arratiset së bashku me familjen e tij në Soest, Gjermani. Është anëtar i bordit drejtues të Institutit të Studimeve të Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit në Shqipëri (ISKK).

Parid Teferiçi lindur në Kavajë në vitin 1972, është shkrimtar dhe kurator shqiptar. Në vitet 1999‒2001 shërbeu si arkivist në bibliotekën e Institutit të Don Kalabrisë në Romë, dhe në vitin 2001 u bë kurator i seksionit të arteve pamore të Institutit Kulturor Cini në Ferrara. Pikturat e tij i ka ekspozuar në Itali. Në vitin 2005, u kthye në Shqipëri për të marrë pjesë në zgjedhjet parlamentare si kandidat për Partinë Republikane, në vendlindjen e tij, Kavajë. Teferiçi ka publikuar dy vëllime me poezi: Bërë me largësi (Tiranë 1996) dhe Meqenëse sytë (Tiranë 2003).

1 mars 2017, Tiranë – IDMC organizoi një takim me të rinjtë e gjimnazit "Petro Nini Luarasi" në Tiranë, të titulluar "Të mbajmë gjallë kujtesën: Dialog mbi të Shkuarën". Takimi u hap nga mësuesja e historisë Mirela Novruzaj dhe u përshëndet nga drejtoresha e IDMC, Dr. Jonila Godole, dhe drejtoresha e gjimnazit "Petro Nini Luarasi", Teuta Braçaj. Në këtë takim u shfaq dokumentari i IDMC-së, Kujtesa e një vendi që harroi të harronte. Pas shfaqjes së filmit të rinjtë patën shansin të diskutojnë me znj. Alma Liço, dëshmitare e diktaturës, e cila ndau me ta ekperiencën e internimit të familjes së saj. Znj. Fatmiroshe Xhemalaj, eksperte e historisë, e cila moderoi diskutimin midis të rinjve dhe të ftuarës, ndau gjithashtu edhe nga eskperienca e saj familjare gjatë diktaturës.

Të rinjtë e gjimnazit "Petro Nini Luarasi" nga ana tjetër ndanë më të pranishmit e tjerë mendimin e tyre rreth diktaturës dhe sollën në fokus pikëpamjet e ndryshme midis brezash rreth kësaj teme. Ata po ashtu ndanë historitë familjare të diktaturës dhe zgjeruan njohuritë e tyre me pyetjet drejtuar të ftuarve në këtë aktivitet. Përveç të rinjve, të pranishëm në këtë takim ishin edhe mësues të shkollës, të cilët vunë në dukje problematikat e teksteve shkollore në trajtimin që i bëjnë periudhës së diktaturës.

Më shumë informacion rreth të ftuarve:

Alma Liço lindi në Tiranë në një familje intelektuale korçare. Familja e saj internohet nga diktatura komuniste në fshatin Dragot të Elbasanit kur ajo ishte vetëm 10 vjeç. Alma Liço është autore e një sërë artikujsh mbi diktaturën në Shqipëri, po ashtu autore e librit autobiografik "Krahë të këputur".